ناباروری ثانویه
ناباروری ثانویه چیست؟ ناباروری زمانی اتفاق می‌افتد که زوج پس از تقریباً ۱۲ماه تلاش برای باردار شدن ، علیرغم فعال بودن به لحاظ جنسی و عدم استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری نتوانند موفق به باروری شوند.
بارداری ثانویه چیست؟
اگر زوج ، یکبار باروری موفق را تجربه کرده باشند اما در تلاش برای باروری دوم موفق نباشند، باروری ثانویه یا نازایی ثانویه اتفاق می‌افتد . نازایی ثانویه میتواند توسط زن یا مرد ایجاد شود. این مشکل بسیار شایع است و میتواند از نظر عاطفی و روانی تاثیر زیادی را برروی زوج ایجاد کند.
بسیاری تصور میکنند که ناباروری اولیه شایع تر است و اگر زوجی یکبار باردار شدند حتما میتوانند باز هم باز هم بارداری را تجربه کنند در صورتی که این طرز فکر درست نیست . بررسی ها در سال ۲۰۱۸ نشان داد شیوع بارداری ثانویه بسیار زیاد است. بسیاری از زنان فرزند اول خود را بدون هیچ مشکلی بدنیا می‌آوردند اما در بارداری دوم مشکل پیدا میکنند.
علل ایجاد ناباروری ثانویه
باروری خانم ها اغلب با افزایش سن ، کاهش می‌‌یابد. تخمک گذاری بعد از هر سیکل قاعدگی اتفاق می‌افتد. با افزایش سن ، کیفیت تخمک ها کاهش پیدا میکند. یک خانم در دهه سوم زندگی در اوج باروری است . پس از سی سالگی و تا سی و پنج سالگی، تخمک کمترین مقدار و کیفیت را پیدا میکند. البته این روند در زنان متفاوت است و در همه، این اتفاق بطور یکسان پیش نمی‌آید.
مسئله دیگری که ممکن است با بالا رفتن سن پیش بیاید احتمال بروز خطای کروموزومی در سن بالاست. هر چه سن مادر بالاتر از سی و پنج سال باشد احتمال بروز این خطا بیشتر است.
در ناباروری ثانویه مشکل از زنان است یا مردان
در این نوع باروری هم مانند بارداری اول، یک سوم علل ناباروری مربوط به زنان است و یک سوم آن مربوط به مردان است. یک سوم باقیمانده ترکیبی از دلایل فوق و همچنین علل نامشخص میباشد.
علل ناباروری ثانویه در زنان
• مشکلات کمی وکیفی تخمک: زنان با ذخیره محدودی از تخمک بدنیا می‌ایند و پس از تولد دیگر بدن قادر نیست تخمک بسازد. هر ماه مقداری از این تخمک ها در سیکل قاعدگی آزاد میشود . با افزایش سن ، مقدار و کیفیت این تخمکها کاهش پیدا میکند و میتواند باعث موفق نبودن بارداری دوم شود.
• اختلال در لوله های فالوپ: ابتلا به بعضی عفونت های لگنی مانند کلامیدیا و سوزاک میتواند به بسته شدن لوله های رحم یا فالوپ منجر شود و مانع از حرکت تخمک شود.
اندومتریوز: در این بیماری، بافت رحم در جایی مانند تخمدان رشد میکند و در موارد شدید میتواند به ناباروری منجر شود.
• برخی مشکلات رحمی: مانند چسبندگی ایجاد شده در رحم بخاطر زخم ایجاد شده در اثر کورتاژ یا سزارین میتواند یکی ازاین دلایل باشد .رشد پولیپ یا فیبروم در رحم هم در ناباروری موثر است.
• تخمدان پلی کیستیک: این عارضه در اثر اختلال هورمونی بوجود می‌اید و علامت ان سیکل های قاعدگی طولانی یا بسیار کوتاه است.
• شیردهی به نوزاد اول میتواند مانع از آزاد شدن تخمک و در نتیجه مانع از بارداری دوم شود .
• بالا بودن وزن و تغییرات در سبک زندگی میتواند در کار تخمدانها اختلال ایجاد کند. همچنین مصرف بعضی داروها میتواند مانع از باروری شود.
علل ناباروری دوم در مردان
کاهش میزان تستوسترون: ترشح هورمون تستوسترون نقش اساسی در تولید اسپرم دارد. عوامل بسیار زیادی در مردان میتواند به کاهش ترشح تستوسترون شود که توسط پزشک باید مورد بررسی قرار گیرد.
• واریکوسل: به بیماری بزرگ شدن عروق بیضه در مردان واریکوسل گفته میشود. این بیماری یکی از علل شایع کاهش تولید اسپرم در مردان است. تقریباً سی در صد ناباروری در مردان بدلیل این عارضه است.
• پایین بودن کیفیت مایع منی که در مردان بعد از ۴۰سالگی بوجود می‌آید از دلایل ناباروری در مردان است.
• مشکلات پروستات: بزرگ شدن خوش خیم پروستات و سرطانی شدن و برداشتن پروستات میتواند باعث کاهش قدرت باروری در مردان شود.
• برخی دیگر از بیماریها ، مصرف بعضی داروها، استفاده از بعضی انواع لوبریکانت، قرار گرفتن در معرض بعضی مواد شیمیایی و افزایش وزن میتواند به ناباروری در مردان منتهی شود.
ناباروری ثانویه چگونه تشخیص داده می شود؟
افرادی که مشکوک به ناباروری ثانویه هستند، باید تحت معاینات و بررسی های بیشتری قرار بگیرند تا روش درمانی موثرتری برای شان در نظر گرفته شود. پزشک در ابتدا به بررسی سوابق پزشکی می پردازد و نیاز است که بارداری های قبلی و علت ناموفق بودن آن ها به طور کامل بررسی گردد. سیکل قاعدگی در خانم ها باید به دقت بررسی شود و مشخص شود که آیا تخمک گذاری به طور منظم انجام می شود یا خیر. در مردان نیز باید کلیه آزمایشات مربوط به اسپرم انجام شود تا تعداد، کیفیت و حرکت اسپرم ها و یا بیماری ها و مشکلاتی که بر موارد گفته تاثیر می گذارند، به خوبی مشخص گردد.
از جمله آزمایشاتی که باید قبل از درمان و تشخیص انجام شوند، عبارتند از:
- آزمایش خون و بررسی سطح هورمون ها
- معاینات لگنی
- اشعه ایکس از لوله های رحمی
- سونوگرافی ترانس واژینال
- عکس رنگی رحم
- آنالیز مایع منی
درمان ناباروری ثانویه
- درمان دارویی
این روش شامل داروهایی است که به تحریک تخمک گذاری کمک می کنند، مانند کلومیفن و لتروزول. در واقع نیاز است که در کنار مصرف دارو، تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود تا اثربخشی بیشتری را به همراه داشته باشد.
- درمان با روش IUI
در روش IUI که لقاح داخل رحمی نام دارد، اسپرم گرفته شده از مرد با استفاده از ابزاری به نام کاتتر داخل رحم زن کاشته می شود تا لقاح صورت بگیرد.
- درمان با روش IVF
در روش درمان نازایی باIVF یا لقاح خارج رحمی، اسپرم گرفته شده از مرد و تخمک گرفته شده از زن در محیط آزمایشگاهی و خارج از رحم لقاح داده می شوند و سپس جنین داخل رحم کاشته خواهد شد. برای انجام این روش می توان از تخمک یا اسپرم اهدایی نیز استفاده کرد.
- درمان جراحی
در برخی موارد و به منظور درمان مشکلات رحمی مانند فیبروم، پولیپ یا آندومتریوز از جراحی با کمترین میزان تهاجم استفاده می شود. هیستروسکوپی، یکی از درمان های موثر می باشد. برای آقایان نیز جراحی واریکوسل انجام خواهد شد.
تشخیص درست و انتخاب بهترین روش درمان میتواند تاثیر زیادی در زندگی عاطفی و روابط بین زوجین بگذارد و زندگی بهتری را برای انان رقم بزند . برای مشاوره در این زمینه میتوانید با دکتر اکرم قرامحمدی تماس بگیرید.
