کیست تخمدان
کیست تخمدان، کیسه مملوء از مایع یا جامدی است که در داخل یا بر روی تخمدان تشکیل می شود و در خانم های باردار و خانم هایی که یائسه نشده اند، بسیار شایع است. این کیست ها در بیشتر موارد، بی ضرر و بدون درد هستند و ممکن است شما در هر سیکل قاعدگی تان، دچار کیست شوید، کیستی که بدون نیاز به اقدامات درمانی، خود به خود برطرف خواهد شد.
در صورتی که کیست درمان نشود و بزرگ تر شود، دردسر ساز می شود و می تواند با درد همراه باشد. احتمال ابتلا به کیست های تخمدانی با بالا رفتن سن افزایش می یابد.
علائم و نشانه های کیست تخمدان
بیشتر کیست های تخمدان، کوچک هستند و مشکل خاصی را ایجاد نمی کنند اما می توانند با علائمی مانند نفخ، ورم یا درد تیز در یک سمت زیر شکم همراه باشند. معمولا نیازی به درمان فوری کیست نیست، مگر این که علائم زیر مشاهده شود:
• درد ناگهانی و شدید شکم
• درد به همراه تب
• سرگیجه و ضعف
• تنفس سریع
علت تشکیل کیست تخمدان
بیشتر کیست های تخمدان، فانکشنال هستند، بدین معنا که بخشی از سیکل قاعدگی می باشند.
کیست های فولیکولی. هر ماه، یک تخمک از تخمدان ها آزاد می شود که درون کیسه کوچکی به نام فولیکول رشد می کند. زمانی که تخمک آماده باشد، فولیکول پاره و باز می شود و تخمک آزاد خواهد شد. اما اگر کیسه باز نشود، کیست فولیکولار تشکیل می شود که بعد از گذشت یک تا سه ماه برطرف می گردد.
کیست کورپوس لوتئوم. با یک بار آزاد شدن تخمک، فولیکول خالی کوچک می شود و برای تخمک بعدی آماده خواهد شد. زمانی که فولیکول بسته شود و مایع درون آن جمع شود، کیستی به نام کورپوس لوتئوم تشکیل می شود که همزمان با بزرگ شدن، با درد و یا خونریزی همراه خواهد بود.
مابقی، کیست غیر فانکشنال هستند. در برخی خانم ها، تخمدان ها کیست های کوچکی را تولید می کنند که با عنوان سندرم تخمدان پلی کیستیک شناخته می شود. این سندرم می تواند مشکلاتی را برای باردار شدن ایجاد کند.
عوامل موثر در بروز کیست تخمدان
از جمله عواملی که احتمال تشکیل کیست تخمدان را افزایش می دهند، عبارتند از:
• مشکلات هورمونی. داروهای باروری که به تخمک گذاری کمک می کنند، احتمال بروز کیست ها را افزایش می دهند.
• بارداری. کیست هایی که در طول تخمک گذاری تشکیل می شوند، ممکن است تا بعد از باردار شدن و در طول بارداری، در تخمدان باقی بمانند.
• اندومتریوز. سلول هایی که داخل رحم قرار دارند، می توانند در محیط بیرون رحم رشد کنند، به تخمدان متصل شوند و تشکیل کیست دهند.
• عفونت لگنی شدید. اگر عفونت به تخمدان ها برسد، کیست هایی تشکیل خواهد شد.
• سابقه ابتلا به کیست تخمدان. افرادی که در گذشته کیست داشته اند، بیشتر در معرض خواهند بود.
عوارض کیست تخمدان
در برخی موارد، مکن است کیست منجر به بروز عوارض غیر عادی شود و به همین خاطر است که انجام منظم معاینات لگنی اهمیت پیدا می کند. عوارضی از قبیل:
پاره شدن کیست که با درد و خونریزی همراه خواهد بود، به خصوص اگر کیست بزرگ باشد
پیچ خوردگی تخممدان که دردناک است
عفونی شدن کیست تخمدان
درمان کیست تخمدان
بسیاری از کیست ها، خود به خود و بدون نیاز به اقدامات درمانی برطرف می شوند و تنها نیاز است که فرد تحت نظر و کنترل پزشک باشد. ممکن است داروهای مسکن برای کنترل درد یا قرص های پیشگیری از بارداری، توسط پزشک تجویز شوند، این قرص ها حاوی هورمون هایی هستند که از تشکیل کیست های جدید پیشگیری می کنند.
در صورتی کیست ها بزرگ باشند، خود به خود برطرف نشوند و منجر به بروز علائم شده باشند، نیاز به جراحی خواهد بود. در خانم هایی که نزدیک یائسگی هستند نیز جراحی تجویز می شود، آن هم به این دلیل که احتمال سرطانی شدن کیست ها در این دوره زیاد است. بسته به نوع و شرایط کیست، ممکن است فقط کیست یا کل تخمدان برداشته شود. از جمله روش های جراحی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• لاپاراسکوپی. از این روش عمدتا برای کیست های کوچک تر انجام می شود، به گونه ای که برش بسیار ریزی در قسمت بالا یا زیر ناف زده می شود و ابزار کوچکی به همراه دوربین، امکان مشاهده نواحی داخلی را برای پزشک فراهم می کند و کیست با استفاده از ابزارهای مختلف برداشته خواهد شد. لاپاراسکوپی به صورت سرپایی انجام می شود و نیازی به بستری شدن در بیمارستان نخواهد بود.
• لاپاراتومی. از این روش برای کیست هایی که ممکن است سرطانی شوند، استفاده می شود و نیاز است برش بزرگ تری بر روی شکم زده شود.
